Bộ Tư pháp: Khảo sát và tổ chức Hội thảo đánh giá kết quả thực hiện thí điểm chế định Thừa pháp lại trên địa bàn tỉnh Bình Định
Nhằm đánh giá chính xác kết quả việc tổ chức thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại theo Nghị quyết số 36/2012/QH13 ngày 23/11/2012 của Quốc hội về việc tiếp tục thí điểm chế định Thừa phát lại đến ngày 31/12/2015 tại một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để báo cáo và đề xuất các cơ quan có thẩm quyền hoàn thiện các cơ chế, chính sách về chế định thừa phát lại trong quá trình thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020.
Ngày 05/8/2014, Viện Khoa học pháp lý Bộ Tư pháp phối hợp với Ban Chỉ đạo thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại tỉnh Bình Định đã tiến hành khảo sát và tổ chức hội thảo đánh giá kết quả thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại trên địa bàn tỉnh Bình Định. Tham dự hội thảo có Tiến sĩ Dương Thanh Mai - Chuyên viên cao cấp Bộ Tư pháp - Trưởng Đoàn khảo sát; Tiến sĩ Nguyễn Đức Chính - nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp - thành viên đoàn khảo sát, đại diện một số cơ quan của Ban Chỉ đạo thực hiện chế định Thừa phát lại của Trung ương; Ban Chỉ đạo thực hiện chế định Thừa phát lại tỉnh Bình Định; Đại diện lãnh đạo một số sở, ban, ngành và UBND các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh.
Tại hội thảo, các đại biểu đã nghe 6 tham luận gồm: Kết quả triển khai thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại trên địa bàn tỉnh Bình Định của Ban Chỉ đạo thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại tỉnh; Thực trạng tổ chức và hoạt động của Văn phòng Thừa phát lại Bình Định; Đánh giá chất lượng, hiệu quả hoạt động của Thừa phát lại và những tác động, ảnh hưởng của Thừa phát lại đối với công tác thi hành án dân sự của Cục Thi hành án dân sự tỉnh; Kết quả thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại trong lĩnh vực Tòa án trên địa bàn tỉnh Bình Định của Tòa án nhân dân tỉnh; Đánh giá chất lượng, hiệu quả hoạt động Thừa phát lại thông qua thực tiễn hoạt động kiểm sát của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh và Thực tiễn công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động Thừa phát lại trên địa bàn tỉnh của Sở Tư pháp.
Qua kết quả khảo sát và hội thảo, các thành viên của Đoàn khảo sát và đại biểu tham dự đều đánh giá việc tổ chức thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại trên địa bàn tỉnh Bình Định bước đầu đã đạt kết quả tích cực. Cấp ủy và chính quyền địa phương đã có sự quan tâm và đồng tình ủng hộ việc thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại trên địa bàn của tỉnh nên đã có những chủ trương, chỉ đạo kịp thời, quyết liệt để hoàn thiện các cơ chế chính sách làm cơ sở pháp lý cho việc triển khai thực hiện. Trên lĩnh vực này, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản để trình Bộ trưởng Bộ Tư pháp phê duyệt Đề án “Thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại trên địa bàn tỉnh Bình Định”. Trên cơ sở Đề án được phê duyệt đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án nhằm xác định trách nhiệm cụ thể của các ngành, các cấp trong việc triển khai, tổ chức thực hiện; Quyết định thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Đề án, Tổ Thư ký giúp việc Ban Chỉ đạo; ban hành Quy chế hoạt động và Kế hoạch công tác của Ban Chỉ đạo; ban hành Kế hoạch truyền thông để phổ biến về chế định Thừa phát lại trên địa bàn tỉnh Bình Định. Việc ban hành kịp thời các thể chế này đã có tác động tích cực rất lớn trong quá trình tổ chức thực hiện nhất là trong việc nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân trên địa bàn tỉnh. Từ đó nâng cao khả năng tiếp cận tiếp cận và sử dụng của công dân đối với loại hình dịch vụ mới mẻ này cũng như tăng cường và nâng cao hiệu quả quản lý và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức trong quá trình triển khai thực hiện Đề án trên địa bàn tỉnh. Với quá trình chuẩn bị một cách công phu, đầy trách nhiệm của các ngành, các cấp trong việc tổ chức thực hiện Đề án, hiện nay trên địa bàn tỉnh Bình Định đã thành lập 01 Văn phòng Thừa phát lại với 6 Thừa phát lại và đã đi vào hoạt động từ ngày 15/3/2014. Bước đầu Văn phòng Thừa phát lại đã tổ chức thực hiện một số hoạt động trên lĩnh vực xác minh điều kiện thi hành án, tống đạt các loại giấy tờ do Cơ quan thi hành án dân sự yêu cầu và một số trường hợp lập vi bằng theo yêu cầu của cá nhân, tổ chức.
Với kết quả của việc tổ chức thí điểm chế định Thừa phát lại trên địa bàn tỉnh Bình Định nói riêng và ở một số địa phương nói chung, có thể khẳng định rằng việc thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại là một giải pháp tích cực, có tính đột phá trong quá trình cải cách tư pháp nhằm thực hiện chủ trương xã hội hóa một số hoạt động tư pháp nói chung và thi hành án dân sự nói riêng và một số hoạt động trên lĩnh vực tư pháp đang thực hiện và mang lại hiệu quả như công chứng, bán đấu giá tài sản… Qua đó, tạo cơ chế, mô hình đề người dân có sự lựa chọn được dịch vụ pháp lý tốt nhất và hiệu quả nhất trong việc thi hành các bản án, quyết định của Tòa án, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của mình trong các quan hệ dân sự; tạo cơ sở và điều kiện để người dân xác lập chứng cứ trong việc giải quyết các tranh chấp tại Tòa án cũng như trong việc thực hiện các giao dịch dân sự, kinh tế. Giải pháp này sẽ có tác động trực tiếp góp phần giảm tải cho hoạt động của Tòa án, Cơ quan Thi hành án dân sự, tiết kiệm nguồn nhân lực, biên chế và kinh phí, ngân sách để chi cho các hoạt động này. Mặt khác cơ chế này còn tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, tổ chức có thể thực hiện tốt hơn yêu cầu của mình khi tự mình khó có khả năng để thực hiện các việc như xác lập chứng cứ trong các tranh chấp, xác minh điều kiện thi hành án và tổ chức thi hành các bản án dân sự. Đối với tỉnh Bình Định, tuy chế định Thừa phát lại mới được triển khai thí điểm với thời gian chưa dài, còn quá sớm để đánh giá một cách chính xác về hoạt động này nhưng bước đầu có thể thấy hoạt động này đã được nhân dân, xã hội đón nhận một cách tích cực.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực thì trong quá trình triển khai, tổ chức thực hiện Đề án Thừa phát lại trên địa bàn tỉnh còn có một số khó khăn, vướng mắc đòi hỏi các cấp, các ngành phải có những giải pháp khắc phục. Đó là:
Thứ nhất: Hoạt động của Thừa phát lại còn quá xa lạ đối với nhân dân nên việc hiểu và nắm bắt đầy đủ về hoạt động này của nhân dân còn hạn chế. Đồng thời, các công việc của Thừa phát lại được làm cũng được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện nên người dân, tổ chức chưa quen nhìn nhận và yêu cầu Thừa phát lại thực hiện như là một dịch vụ trong lĩnh vực tư pháp và nhất là chưa thực sự tin tưởng vào chất lượng, hiệu quả của dịch vụ này trong việc hỗ trợ cho việc thực hiện các quyền và ích hợp pháp của mình.
Thứ hai: Chế định thừa phát lại là một chế định mới, đang trong quá trình thực hiện thí điểm nên chưa thu hút được sự quan tâm, tham gia của các tổ chức, cá nhân. Các tổ chức, cá nhân còn e ngại, thận trọng trong việc thành lập các Văn phòng Thừa phát lại nhất là nguồn Thừa phát lại ở địa phương. Đặc biệt, tình hình hoạt động của Văn phòng Thừa phát lại tại Bình Định chưa đạt hiệu quả khả quan trong việc thành lập 02 Văn phòng còn lại theo Đề án là rất khó thực hiện.
Thứ ba: Từ phía cơ quan nhà nước, nhận thức của các cơ quan hữu quan về vị trí, vai trò, nhiệm vụ của Thừa phát lại cũng thật chưa đầy đủ và còn thiếu sự thống nhất dẫn đến việc triển khai một số công việc để thực hiện thí điểm này chưa được thông suốt, đồng bộ.
Thứ tư: Về chất lượng hoạt động của Văn phòng Thừa phát lại trong các lĩnh vực tống đạt văn bản, xác minh điều kiện thi hành án, lập vi bằng trong một số trường hợp chưa đạt hiệu quả theo yêu cầu và quy định của pháp luật. Hiện nay, việc tống đạt các Quyết định văn bản về thi hành án mới chỉ thực hiện đối với án chủ động. Còn việc tống đạt đối với án treo theo đơn yêu cầu do liên quan đến chi phí tống đạt. Chấp hành viên phải tạm ứng để thanh toán chi phí và việc thu hồi khoản chi phí đã tạm ứng sẽ rất khó khăn, vì trong quá trình tổ chức thi hành án sẽ phát sinh nhiều tình huống khó xử lý, giải quyết vụ việc, ví dụ như: Chấp hành viên chuyển đổi vị trí công tác không bàn giao lại chi phí tống đạt quyết định thi hành án nhưng, các đương sự tự thỏa thuận thi hành án mà cũng không rút đơn và không nộp tiền chi phí tống đạt, ủy thác thi hành án, vụ việc thi hành bán đấu giá tài sản nhiều lần không có người mua dẫn đến chi phí tống đạt nhiều….việc lập vi bằng còn có tình trạng thực hiện không đúng thẩm quyền.
Qua kết quả thực hiện và để nhằm tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong việc tổ chức thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại trên địa bàn tỉnh Bình Định nói riêng và cả nước nói chung, các đại biểu đã đề xuất nhiều giải pháp, kiến nghị cụ thể. Trong đó tập trung các giải pháp: Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc thực hiện chủ trương thí điểm Thừa phát lại. Kinh nghiệm cho thấy, nơi nào, tổ chức nào được Đảng quan tâm chỉ đạo, lãnh đạo thì nơi đó, tổ chức đó phát triển mạnh mẽ. Tăng cường giải pháp hoàn thiện thể chế về chế định Thừa phát lại. Hiện nay, các quy định của Thừa phát lại còn nhiều bất cập, chưa thật sự là chỗ dựa vững chắc để văn phòng Thừa phát lại thực hiện. Do vậy cần có những quy định chi tiết cụ thể hơn.
Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng công tác chuyên môn, nghiệp vụ. Công tác Thừa phát lại là công việc mới, một số nhân viên của Văn phòng còn lúng túng trong việc tổ chức, thực hiện. Do vậy, cần có sự đào tạo, bồi dưỡng, tổ chức, học tập, rút kinh nghiệm để làm tốt hơn trong thời gian đến. Quan tâm đúng mức đến công tác lựa chọn người đủ tiêu chuẩn để bổ nhiệm Thừa phát lại.
Tăng cường công tác quản lý Nhà nước về thừa phát lại. Hiện nay, việc triển khai thực hiện chế định Thừa phát lại đã được thực hiện. Song công tác quản lý Nhà nước có lúc, có nơi chưa làm tốt. Do đó, trong thời gian tới cần phải tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với Văn phòng Thừa phát lại. Song song với giải pháp này thì việc đẩy mạng công tác phối hợp trong thực hiện thí điểm Thừa phát lại. Việc này Văn phòng Thừa phát lại phải chủ động trong công tác phối hợp với các ngành, chủ động công tác truyền thông, quản bá hình ảnh. Làm sao cho mọi người dân biết tổ chức mình làm cái gì, nó như thế nào….có như thế mới xây dựng được hình ảnh và thương hiệu của hoạt động Thừa phát lại đúng với vai trò, vị trí và chức năng mà Đảng, Nhà nước và xã hội kỳ vọng vào chế định mới mẻ này trong quá trình thực hiện cải cách tư pháp trong giai đoạn hiện nay./.
Tác giả bài viết: Lê Kim Chinh
Danh mục