Sau gần 10 năm thi hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, 04 năm thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2019, 03 năm sơ kết thi hành các Nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng cho thấy, nhìn chung tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương các cấp đã dần đi vào ổn định, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả, cơ bản đáp ứng được các yêu cầu quản lý, phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Bên cạnh đó, quá trình tổ chức thi hành các luật, nghị quyết nêu trên đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập cần được nghiên cứu sửa đổi, bổ sung cho phù hợp. Do vậy, việc xây dựng Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) là cần thiết nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập, vướng mắc từ thực tiễn thi hành Luật trong thời gian qua.
Tại cuộc họp, các thành viên tham dự đã tham gia góp ý về một số vấn đề chính trong dự thảo Luật như:
Về nguyên tắc tổ chức đơn vị hành chính và điều kiện thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính: Đề nghị chọn Phương án 1 - “Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định cụ thể tiêu chuẩn của các đơn vị hành chính quy định tại các điểm a, b và c khoản 1 Điều 2 của Luật này”; theo đó, để Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương theo đề nghị của Chính phủ. Việc lựa chọn Phương án này nhằm tương ứng với nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ tại khoản 1 Điều 65 Luật Tổ chức Quốc hội và khoản 2, khoản 3 Điều 12 dự thảo Luật. Theo đó, tại khoản 3 Điều 10, đề nghị chọn Phương án 1 “Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định cụ thể tiêu chí, thẩm quyền, thủ tục phân loại đơn vị hành chính” cho phù hợp với cách lựa chọn nêu trên. Về nguyên tắc phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương: Đề nghị cân nhắc, quy định “Chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đã được phân quyền, phân cấp trong luật” để đảm bảo phù hợp với hình thức phân quyền, phân cấp bằng luật và văn bản quy phạm pháp luật tại Điều 18, Điều 19 dự thảo Luật. Về phân quyền cho chính quyền địa phương: Đề nghị cân nhắc lại quy định “Quốc hội giao Chính phủ điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương” bởi vì nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương được quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định cơ quan nào ban hành văn bản thì cơ quan đó có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung. Về phân cấp cho chính quyền địa phương: Đề nghị cân nhắc bổ sung quy định Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện được phân cấp cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp, nhằm đảm bảo cơ chế linh hoạt trong phân cấp cho người đứng đầu Ủy ban nhân dân chủ động thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trên địa bàn quản lý. Đồng thời, cân nhắc quy định “Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện được phân cấp cho cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác, đơn vị sự nghiệp công lập” vì Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định Chủ tịch UBND không có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật; cân nhắc quy định việc phân cấp phải đảm bảo “không quy định thêm thành phần hồ sơ, không tăng thêm yêu cầu, điều kiện, thời gian giải quyết thủ tục đang áp dụng” vì quy định này không đảm bảo tính khả thi trong thực tiễn. Về ủy quyền cho chính quyền địa phương: Đề nghị cân nhắc quy định “Không ủy quyền nhiệm vụ ban hành văn bản quy phạm pháp luật; các nhiệm vụ mà nếu ủy quyền sẽ làm thay đổi trình tự, thủ tục hành chính quy định trong văn bản quy phạm pháp luật” vì việc ủy quyền sẽ làm thay đổi cơ quan tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính; dẫn đến việc thay đổi trình tự, thủ tục hành chính. Về áp dụng pháp luật về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền: Đề nghị nghiên cứu nguyên tắc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật tại Điều 156 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật để quy định nguyên tắc áp dụng pháp luật về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền tại Điều 21 dự thảo Luật cho phù hợp.